Η Εκπαίδευση σε διεθνές επίπεδο-Μέρος Γ'

Λεφτά με το τσουβάλι… για την παιδεία των λίγων
«Η κατάργηση του άρθρου 16 και η λειτουργία ιδιωτικών μη κρατικών -μη κερδοσκοπικών- Πανεπιστημίων δεν θα επηρεάσει διόλου τη λειτουργία των δημόσιων Πανεπιστημίων». Κάπως έτσι είναι η φράση που χρησιμοποιούν πολύ συχνά τα γαλαζοπράσινα στελέχη όλων των ηλικιών.
Η ίδρυση ιδιωτικών Πανεπιστημίων στην Ευρώπη, ο ανταγωνισμός με τα δημόσια αλλά και η όλο και πιο μειωμένη κρατική χρηματοδότηση, αναγκάζει ωστόσο τα “δημόσια” πανεπιστήμια να αυξάνουν ολοένα τα ποσά που απαιτούνται για να αγοράσει ένας φοιτητής το πτυχίο του.
Στην Ουγγαρία, για παράδειγμα, ενώ ο βασικός μισθός είναι 250 ευρώ, από το Σεπτέμβρη του 2007, τα δίδακτρα κυμαίνονται στα 420-600 ευρώ. Τα ουγγρικά πανεπιστήμια έχουν ωστόσο τη δυνατότητα να αυξομειώσουν την ταρίφα των διδάκτρων πάνω κάτω 50%, που σημαίνει ότι αυτά μπορεί να αγγίζουν σε κάποια πανεπιστήμια και τα 900 ευρώ το χρόνο. Συνολικά η τριτοβάθμια εκπαίδευση αποτελεί όνειρο για τα παιδιά της εργατικής τάξης και για το σύνολο των παιδιών από την επαρχία, αφού ακόμα και ένα δωμάτιο των 30 τ.μ σε εστία κοστίζει το μήνα όσο ο βασικός μισθός, ενώ τόσο κοστίζουν και τα φοιτητικά εισιτήρια ενός χρόνου. Στην αντίστοιχη Φιλοσοφική σχολή της Ουγγαρίας τα συγγράμματα ενός έτους κοστίζουν περίπου 400 ευρώ, ενώ η κρατική χρηματοδότηση που δίνεται γιÕ αυτά αγγίζει το αστρονομικό ποσό των 4 ευρώ το χρόνο για κάθε φοιτητή!
Αντίστοιχα στο Βέλγιο, μια από τις προτεραιότητες του νόμου-πλαισίου "Plan VDB" είναι να αυξήσει τα δίδακτρα των δημοσίων Πανεπιστημίων στα 1.000 ευρώ το χρόνο, ενώ σε περίπτωση που ο φοιτητής δεν καταφέρει να πάρει πτυχίο στο χρονικό πλαίσιο που ορίζεται θα πρέπει να πληρώσει το διπλάσιο της αξίας των διδάκτρων. Η κρατική χρηματοδότηση θα χορηγείται σύμφωνα με τον αριθμό των φοιτητών που καταφέρνουν να αποφοιτήσουν και όχι σύμφωνα με το πόσοι εγγράφονται στο Πανεπιστήμιο.
Στη Ρωσία o νόμος 122 είναι αυτός που έφερε στη Ρωσία την ιδιωτικοποίηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Μόνο 100 από τα Πανεπιστήμια λαμβάνουν έστω και την ελλιπή κρατική χρηματοδότηση, κάτι που μεθοδευμένα έχει βάλει τις εταιρείες μέσα στις σχολές. Οι φοιτητικές εκπτώσεις που ίσχυαν στα μέσα μεταφοράς έχουν περικοπεί. Πανεπιστήμια και δημόσιες βιβλιοθήκες έχουν βάλει λουκέτο, περιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό το διδακτικό προσωπικό, οι μισθοί των καθηγητών έπεσαν κατακόρυφα και η υλικοτεχνική υποδομή των Πανεπιστημίων παραμένει ακόμα η ίδια με αυτήν που υπήρχε πριν την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης.

Περιεχόμενο ταιριαστό… στις ανάγκες των εταιρειών
Σε ολόκληρη την Ευρώπη, μέσω της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης, διαμορφώνονται προγράμματα σπουδών που να εξυπηρετούν πραγματικά τις “ανάγκες της αγοράς”. Τι σημαίνει αυτό; Τα τρίχρονα προγράμματα σπουδών διαμορφώνονται έτσι ώστε να δίνουν τις ελάχιστες γνώσεις, αποσπασματικές και ληξιπρόθεσμες, που χρειάζονται οι επιχειρήσεις για να χρησιμοποιήσουν τον απόφοιτο στην παραγωγική διαδικασία, ενώ στο δεύτερο κύκλο, τα δίχρονα Master, συνεχίζουν όσοι έχουν τα φόντα. Οποιο παράδειγμα και να αναφέρουμε θα είναι χαρακτηριστικό αφού αυτό συμβαίνει κατά κανόνα σε όλες τις χώρες. Στην Ισπανία, ας πούμε, μπορείς να γίνεις Μηχανολόγος σε τρία χρόνια αποκτώντας το αντίστοιχο Grado (προπτυχιακός τίτλος) την ώρα που στην Ελλάδα η αντίστοιχη σχολή έχει διάρκεια σπουδών 5 χρόνια. Το κόλπο είναι γνωστό. Διασπούν την ολοκληρωμένη γνώση της επιστήμης σε κομμάτια, αφαιρούν μαθήματα και εργαστήρια από το πτυχίο και φτιάχνουν ξεχωριστό μεταπτυχιακό από αυτά.
Ο LOU (Ley Organica de Universidades) είναι ο νόμος που ήρθε να εναρμονίσει τη λειτουργία των ισπανικών Πανεπιστημίων σύμφωνα με τις αρχές που βάζουν οι διακηρύξεις της Μπολόνια και της Λισαβόνας για τον «Ενιαίο Ευρωπαϊκό Χώρο Ανώτατης Εκπαίδευσης». Ο απόφοιτος του Grado θα πρέπει να συγκεντρώνει 240 ECTS πιστωτικές μονάδες τις οποίες καλείται να συλλέξει αγοράζοντας στην ουσία πακέτα “γνώσης” από όπου μπορεί. Οι πιστωτικές αυτές μονάδες απεικονίζουν σε αριθμούς το φόρτο εργασίας του κάθε φοιτητή (μαθήματα, πρακτική, σεμινάρια που μπορεί να παρακολούθησε κτλ.), χωρίζουν δηλαδή τη μόρφωση σε εμπορεύσιμα πακέτα τα οποία καλείται να αγοράζει ο εργαζόμενος σε όλη τη διάρκεια της ζωής του ανάλογα με τις εναλλασσόμενες ανάγκες των επιχειρήσεων (βλέπε Ινστιτούτα δια βίου εκπαίδευσης»).
Το μίνιμουμ των συνολικών πιστωτικών μονάδων που απαιτούνται για το πτυχίο, εμποδίζει σε πολλές περιπτώσεις τους Γερμανούς φοιτητές να αποφοιτήσουν αφού ένα από τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα Πανεπιστήμιά τους είναι ότι είναι υπερπληθή. Ετσι, υπάρχουν τεράστιες λίστες αναμονής σε πολλά από τα μαθήματα επιλογής, ενώ δύσκολη καθίσταται και η παρακολούθηση μαθημάτων στα οποία οι φοιτητές μπορεί να φτάσουν και τους 1.000 την ώρα της διδασκαλίας. Η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση των σπουδών τους, από πάνω, κοστίζει για τους γερμανούς φοιτητές το τριπλάσιο του κόστους των διδάκτρων, δηλαδή 1.500 ευρώ.

Εδώ το καλό χωράφι…
Η διεύρυνση της επιχειρηματικής δραστηριότητας μέσα στα Πανεπιστήμια δίνει το δικαίωμα στον κάθε “επενδυτή-σπόνσορα” να έχει λόγο και να παρεμβαίνει σε κάθε τομέα λειτουργίας τους. Στην Τουρκία το 70% των εσόδων των Πανεπιστημίων προέρχεται από χορηγίες. Ετσι οι σπόνσορες έχουν τη δυνατότητα να παρεμβαίνουν στην έρευνα, στη διοίκηση, διεξάγουν τα προγράμματα πιστοποίησης, τους ανήκουν τα εστιατόρια, οι εστίες και οι φοιτητικές λέσχες, ενώ μπορούν να χρησιμοποιούν τους χώρους των πανεπιστημίων για συνέδρια και σαν διαφημιστικό χώρο. Ακόμα τα 3 ιδιωτικά που υπήρχαν το `92, έφτασαν τα 25 το 2006.
Επιπλέον, τα περιβόητα φοιτητοδάνεια στην Τουρκία έχει αναλάβει η IDB (Islamic Development Bank), γνωστά ως ΜoU (Memorandum of understanding) που ο φοιτητής καλείται να αρχίσει να ξεπληρώνει με το που πιάσει δουλιά. Στην ίδια λογική κινούνται τα κρατικά δάνεια με μεγάλους τόκους.
Εδώ μας έχουν πάρει τα αυτιά για την «ελευθερία του φοιτητή να δανείζεται και να επενδύει στις σπουδές του» (βλ. ΔΑΠ-ΝΔΦΚ) και μάλιστα «άτοκα», ενώ στην Ουγγαρία το κυβερνητικό πρόγραμμα υποτροφίας διεξάγεται σε συνεργασία με την Postabank και χορηγεί 120 ευρώ το μήνα στους φοιτητές. Με τόκο 9,5 %, που σημαίνει περίπου 8.000 ευρώ χρέος, το οποίο καλείται ο νέος εργαζόμενος να ξεπληρώσει.
Με παρόμοιο τρόπο στην Αγγλία η Student Loans Company είναι η κρατική εταιρεία που χορηγεί τα φοιτητοδάνεια σχεδόν στην πλειοψηφία των Αγγλων φοιτητών. Ακόμα και φοιτητές που μένουν με τις οικογένειές τους αναγκάζονται να προμηθευτούν ένα τέτοιο δάνειο για να αντεπεξέλθουν στο κόστος των σπουδών τους. Τα δάνεια αυτά καλούνται να τα ξεπληρώσουν με το που θα πιάσουν μια δουλιά που θα τους επιφέρει ετήσιο εισόδημα πάνω από 15.000 λίρες. Με το που ολοκληρώνουν, λοιπόν, τις σπουδές τους οι απόφοιτοι βρίσκονται χρεωμένοι μέχρι το λαιμό με χρέη άνω των 30.000 ευρώ αφού το φοιτητοδάνειο έχει και τόκο
(4,8 % για το 2007/08)! Γι αυτό πολλοί από τους απόφοιτους, προς τέρψη των εργοδοτών προτιμούν τις δουλιές με μικρότερο μεροκάματο ώστε να καταφέρνουν να αναβάλουν την αποπληρωμή του δανείου!